Nederlands
6 min Leestijd Voor wie hem niet zo goed kent; Michael Moore staat bekend als een luis in de pels van conservatief Amerika. In zijn documentairefilms levert hij stevige kritiek op rechts republikeinse stokpaardjes zoals vrij wapenbezit (‘Bowling for Columbine’) en de ‘war on terror’ (‘Fahrenheit 9/11’), en stelt hij misstanden aan de kaak zoals de situatie rondom zorgverzekeringen in de VS (‘Sicko’). In zijn laatste film genaamd ‘Planet of the Humans’ richt hij zijn pijlen echter eens voor de verandering op een onderwerp van de andere kant van het politiek spectrum, namelijk hernieuwbare energie. Wat zegt hij precies en hoe accuraat is het?
Voor alle duidelijkheid: in deze film is Michael Moore alleen producent en komt hij zelf niet aan het woord: de verteller van het verhaal is een man genaamd Jeff Gibbs, die voorheen een groot aanhanger was van groene energie. Met de tijd is hij van zijn geloof gevallen en nu kijkt hij heel kritisch naar alle beweringen van de hernieuwbare industrie. Zijn belangrijkste boodschap is dat de bedrijven die actief zijn in de groene energie allemaal boter op hun hoofd hebben en zich veel ‘groener’ proberen voor te doen dan ze werkelijk zijn.
De filmmaker stelt vooral de elektriciteitsproductie op basis van biomassa aan de kaak. Zo laat hij een elektriciteitscentrale in Vermont zien waar hout wordt verbrand om er stroom van te maken. Volgens hem worden hele bossen omgehakt alleen maar om te verbranden, terwijl veel aanhangers van biomassa beweren dat alleen ‘afvalhout’ verbrand zou worden.
Verder kijkt hij naar voorbeelden van ‘greenwashing’, oftewel net doen alsof je groen bezig bent terwijl dat eigenlijk helemaal niet zo is. Zo filmt hij op een groot muziekfestival waar men op het podium beweert dat ‘dit hele festival volledig op groene stroom uit onze zonnepanelen draait!’ In werkelijkheid kunnen de zonnepanelen die naast het podium staan opgesteld nooit voldoende vermogen leveren voor alle lampen en geluidsapparatuur en staan er even verderop rokende dieselgeneratoren die het echte werk doen.
Met het aan de orde stellen van dergelijke voorbeelden kunnen we het wel eens zijn: Het heeft inderdaad weinig zin om een bos om te kappen voor biomassa en het is inderdaad zo dat stroomvretende muziekfestivals er met een handvol zonnepanelen niet komen, dus ze moeten ook niet doen alsof. Maar dan..!
Over zonnepanelen is de filmmaker ook kritisch: hij laat de boodschap doorschemeren dat zonnepanelen helemaal niet zo milieuvriendelijk zijn als ze lijken, dat het veel energie kost om ze te maken en dat ze maar weinig opleveren. Als voorbeeld laat hij een veld zonnepanelen zien in de staat Minnesota dat alles bij elkaar genomen maar voor een handjevol huizen voldoende stroom zou leveren.
Hier moeten we toch het één en ander rechtzetten: allereerst de bewering dat panelen niet veel méér energie zouden opleveren dan het kost om ze te maken. Dit is natuurlijk een belangrijk punt, en we besteden er als Zonnefabriek ook veel aandacht aan. Al onze panelen, van onze hoofdmerken SunPower en Q-cells, verdienen de energie die het kost om ze te maken, binnen een jaar of 2 terug (afhankelijk van hoe ze geplaatst worden), terwijl ze decennia lang stroom blijven opwekken. Beide bedrijven zijn zeer gefocust op hun milieuprestaties, en SunPower heeft zelfs een zogenaamde ‘Silver Cradle to Cradle’ certificering die aantoont dat de milieubelasting van de producten zoveel mogelijk wordt gereduceerd, vanaf de productie van de grondstoffen tot aan de verwerking van het afval na afloop van het werkzame leven van het product.
De zonnepanelen die in de film worden getoond, hebben een efficiëntie van 8%, d.w.z. dat 8% van het zonlicht dat erop valt, in stroom wordt omgezet. De nieuwste SunPower zonnepanelen hebben echter een efficiëntie van wel 22%, dus bijna 3 x zoveel! En veel van onze installaties laten zien dat je alleen al gebruikmakend van een deel van de oppervlakte van je eigen dak, voldoende stroom kunt opwekken om voor 100% in je stroomverbruik te voorzien.
Er komen nog andere, ietwat versleten argumenten aan bod zoals: als de zon niet schijnt dan leveren de zonnepanelen ook geen stroom, en: als je een elektrische auto oplaadt met stroom uit vieze kolencentrales dan is dat niet veel beter dan een benzine auto. Deze voorbeelden dienen vooral om de centrale boodschap van de film te onderbouwen: dat uiteindelijk de kapitalistische, industriële bedrijvigheid nooit de oplossing kan bieden voor problemen die ze zelf heeft veroorzaakt, en dat wat er eigenlijk moet gebeuren, is dat de hoeveelheid mensen op aarde drastisch omlaag moet.
De documentaires van Michael Moore staan bekend om de manier waarop hij de mensen met wie hij het niet eens is, met een zweem van onbetrouwbaarheid omgeeft. Hij doet dat vooral door de opgenomen stukken film waarop ze hakkelend naar een antwoord op een vraag zoeken, achter elkaar te plakken, zodat het lijkt alsof ze iets te verbergen hebben. Ook in deze film maakt hij volop gebruik van deze technieken. En hoewel het zoals altijd amusant is om te zien, is het echter jammer dat dergelijke technieken worden gebruikt om mensen op het verkeerde been te zetten als het gaat over de werkelijke prestaties van zonne-energie. Het is daarom dat we graag nog even bij de feiten stilstaan: zonnepanelen kunnen absoluut een grote bijdrage leveren aan het oplossen van een aantal milieuproblemen, zoals klimaatverandering.
Tegelijkertijd blijft het belangrijk om, hoe onze stroom ook wordt opgewekt, te proberen er zo zuinig mogelijk mee om te springen, èn moeten we van de producten die we aanschaffen eisen dat ze op een manier worden gemaakt die de natuur zo weinig mogelijk schade toebrengt.
De film is te vinden op Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=nzTeC2953_Y
Voor een reactie op de film van de Engelse krant de Guardian kijkt u hier: https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/may/07/michael-moore-far-right-climate-crisis-deniers-film-environment-falsehoods
